2- شیر مادر باعث تقویت عملکرد ریه های نوزاد می گردد و از مشکلات تنفسی و تنگی نفس جلوگیری می کند.
3- شیر مادر دارای اسیدهای چرب، قند لاکتوز، آب و اسید آمینه می باشد.
4- شیر مادر ضد بیماری می باشد، زیرا آنتی بادی های بدن مادر از طریق شیر به نوزاد منتقل می شود.
5- شیر مادر از نوزاد در برابر پنومونی (ذات الریه)، مسمومیت غذایی، برونشیت، عفونت های میکروبی، آنفلوآنزا، عفونت گوش، آلرژی، جوش، اسهال و سرخجه محافظت می کند.
6- شیر مادر دارای حداقل 100 جزء می باشد که در شیرخشک یافت نمی شود.
7- مکیدن سینه مادر به رشد فک نوزاد کمک می کند و کودکی که دارای فک محکمی باشد، دندان های سالمی خواهد داشت.
8- شیر مادر دارای فواید روانشناسی نیز می باشد به این ترتیب که کودک به مادر وابسته می شود. در زمان تولد، نوزاد 30 تا 38 سانتی متری خود را می بیند و این فاصله ای است که بین صورت مادر و نوزاد وجود دارد.
9- از طرف دیگر نوزاد از گرمی سینه مادر خود لذت می برد و بیشتر شیر می خورد.
10- کودکانی که از شیر مادر خورده اند، تا سن 15 سالگی کمتر دچار دیابت نوع یک، بیماری MS، بیماری قلبی و سرطان می شوند.
11- کودکان شیر مادر خوار مشکلات روانشناختی، رفتاری و یادگیری کمتری دارند.
12- شیر مادر بهترین غذای نوزاد است. شیر مادر ترکیبی از پروتئین، چربی، کربوهیدرات و مایعاتی است که تمام این ها برای رشد مغز و بدن لازم می باشد.
13- شیرمادر خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را کم می کند.
14- شیرمادر از بسیاری از بیماری ها و مشکلات دوران بزرگسالی نیز جلوگیری می کند. این مشکلات و بیماری ها عبارتند از: چاقی و اضافه وزن، افزایش فشار خون، افزایش کلسترول خون، اگزما، دیابت، آسم و لوسمی (سرطان خون).
15- شیرمادر می تواند میزان استرس و خونریزی پس از زایمان را کم کند.
16- تغذیه نوزاد با شیر مادر در سال اول زندگی، میزان بیماری ها و مرگ و میر ها را کاهش می دهد.
17- شیر مادر دارای اسید چربی است که به رشد مغز نوزاد کمک می کند.
19- نوزادان شیر مادرخوار اضافه وزن نمی یابند، بلکه به وزن مناسب سن و قد می رسند.
20- نوزادان نارسی که شیر مادر می خورند، بهتر رشد می کنند و ضریب هوشی بالاتری نسبت به نوزدان نارسی که شیر خشک می خورند، دارند.
21- شیر مادر همیشه آماده است و احتیاج به گرم کردن و میکروب زدایی ندارد.
1- شیردهی احتمال بارداری مجدد را کاهش می دهد.
2- مادرانی که به نوزاد خود شیر داده اند، از بیماری پوکی استخوان، سرطان سینه، سرطان رحم، سرطان تخمدان، دیابت نوع 2 و سلیاک (عدم تحمل گلوتن گندم) در امان می باشند.
3- شیردهی موجب کاهش وزن مادر می شود. مادر مقدار زیادی کالری را برای ساخت شیر از دست می دهد، در نتیجه افزایش وزن دوران بارداری اش کاهش می یابد.
4- مکیدن سینه مادر باعث ترشح هورمونی می شود که این هورمون، رحم را به سرعت به حالت اول خود برمی گرداند.
5- از نظر اقتصادی ارزان ترین شیر و مناسب ترین شیر برای نوزاد، شیر مادر است.
6- مادری که شیر خود را به کودک می دهد، از نظر روحی و جسمی رشد می کند، کمتر احساس خستگی و اضطراب و دلواپسی می کند و حسی قوی برای برقراری ارتباط با نوزاد خود دارد.
* نوزاد، پروتئین و چربی شیر مادر را بهتر از شیر خشک هضم می کند.
* ترکیبات شیر خشک تا اندازه ای شبیه ترکیبات شیر مادر است، اما مقدار مواد مغذی آن برای همه نوزادان یکسان است. در حالی که شیر هر مادری متناسب با نوزاد خودش است.
* در نوزادانی که با شیشه شیر تغذیه می شوند، اسهال 3 تا 4 بار بیشتر رخ می دهد.
* تحقیقاتی که به تازگی انجام شده است، نشان می دهد کودکانی که از شیر مادر استفاده می کنند، در دوران کودکی دچار اضافه وزن نمی شوند. در حالی که نوزاد شیر خشک خوار در کودکی 20 تا 30 درصد احتمال اضافه وزن خواهد داشت.
* نوزادانی که در 3 ماه اول زندگی از شیر مادر استفاده می کنند، 34 درصد کمتر از نوزادان شیر خشک خوار احتمال ابتلا به دیابت وابسته به انسولین را خواهند داشت.
* نوزادان شیرمادر خوار نسبت به نوزادان شیرخشک خوار، در بزرگسالی کمتر دچار پرفشاری خون و بیماری های قلبی می شوند.
* نوزاد وقتی خسته شد، می تواند دیگر سینه مادر را مک نزند و مدتی صبر کند و بعد شروع به مک زدن کند، اما در تغذیه با شیشه شیر این امر ممکن نیست.
* در اولین روز تولد، کلستروم ( colostrum) که مایعی زرد رنگ و غنی از آنتی بادی است از سینه مادر خارج می شود. این مایع، سیستم ایمنی بدن نوزاد را تقویت کرده و از او در مقابل بیماری ها محافظت می کند.
* هنگامی که نوزاد سینه مادر را مک می زند، در ابتدا، شیر آبکی و شیرین می باشد. بعد از مقداری مک زدن، شیر چرب تر و سفت می شود و احتیاجات نوزاد را برای رشد تامین می نماید.
* شیر مادر بر اساس تغییرات آب و هوا تغییر می کند، مثلا در هوای گرم، نوزاد احتیاجی به آب ندارد، زیرا ترکیب شیر مادر تغییر می کند.
* شیر مادر دارای مواد مغذی، آنتی بادی، هورمون، آنتی اکسیدان و دیگر موادی است که نوزاد به آن احتیاج دارد.
* شیر مادر از مواد مغذی موجود در خون و ذخیره غذایی بدن مادر تامین می شود.
* یک مادر سالم روزانه 644 تا 756 گرم شیر تولید می کند. برای تولید این مقدار شیر، 500 کالری انرژی لازم است.
* شیر مادر دارای 330 میلی گرم کلسیم در هر لیتر است.
- نوزاد غالبا هر 8 تا 12 ساعت یک بار، شیر می خواهد.
- نوزاد 10 تا 15 دقیقه از هر سینه مادر شیر می خورد.
- نوزاد باید حداقل 6 عدد پوشک را در روز خیس کند.
- در ماه اول، نوزاد حداقل 3 بار در روز مدفوع می کند. مدفوع نوزاد زرد و نرم می باشد.
- نوزادان در ابتدا، وزن کم می کنند. اما در عرض 2 هفته تغذیه با شیر مادر، به وزن اولیه خود می رسند.
- نوزاد از ابتدای تولد تا 4 ماهگی، باید 113 تا 117 گرم در هفته، وزن زیاد کند.
پیامبر گرامی(صلی الله علیه و آله) در توصیه به ابوذر، آخرین آیه سوره آلعمران را تبیین و مصداقش را مشخص میکند. آیه پایانی سوره آلعمران چنین است: "یا ایها الذین امنوا اصبروا و صابروا و رابطوا واتقوا الله لعلکم تفلحون." این آیه شریفه گرچه مصادیق فراوانی نظیر مرزبانی و حفظ ثغور دارد ولی بارزترین مصداق آن، رفتن به مراکز مذهبی و انس گرفتن با عبادات دینی است، از این رو رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: "کثرة الاختلاف إلی المساجد فذلکم الرباط."(1)
رابطه آن است که انسان وقتی نماز خواند خوشحال نباشد که از عهده تکلیف بدر آمده و خود را فارغ بداند، بلکه باید شوق به عبادت و لذت ارتباط و مناجات با خداوند در او حالتی ایجاد کند که منتظر نوبت نماز دیگر باشد.
از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نقل شده که فرمودند: "فرق من با دیگران این است که من چنان تشنهی نمازم که هر چه بیشتر نماز میخوانم شوقم به نماز بیشتر میشود و هر چه بیشتر با خدای خود سخن بگویم اشتیاقم به مناجات با حق افزوده میشود."(2)
فرق نعمتهای مادی با معنوی آن است که نعمتهای مادی، محکوم تزاحم و امتناع تداخل است، ولی نعمتهای معنوی که مجرد و الهی است، محکوم به عدم تزاحمند، از این رو هر نعمت مادی، به اندازه خود از گنجایش ظرف کاسته و مزاحم ورود مظروف دیگری است، ولی نعمتهای معنوی، نه تنها از گنجایش ظرف خود نمیکاهد، بلکه به اندازه تأثیر وجودی خود، مایه وسعت آن گشته، زمینه نزول مظروفهای معنوی دیگر را فراهم میکند، چنانکه امیرالمؤمنین(علیهالسلام) درباره علم فرمود: "کل وعاء یضیق بما جعل فیه إلا وعاء العلم فإنّه یتّسع به"(3)؛ هر ظرفی با آمدن مظروف از ظرفیتش کاسته میشود مگر ظرف علم که با آمدن مظروفْ، ظرفیت آن بیشتر میشود.
شاهد بر مطلب مزبور، مسئله افزون طلبی در علم است، چنانکه در همین وصیت آمده است که ابوذر به رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) عرض کرد: "زدنی یا رسول الله"؛ بیشتر افاضه کن، که این روش افزون طلبی در علوم و معارف از سیره پیامبر آموخته شد، زیرا خداوند سبحان به پیامبرش میفرماید: "قل رب زدنی علماً"(4)، یعنی تو از خداوند سبحان علم برتر و بالاتر طلب کن و در مسایل علمی افزون طلب باش.
به گفته این متخصص تغذیه، برخی اعتقاد بر این دارند که اگر سحری نخورند، مشکلی برایشان پیش نیامده و به راحتی روزهای ماه مبارک را سپری میکنند در صورتی که لازم به یادآوری است که حتی اگر از نظر گوارشی نخوردن سحری برای برخی افراد مشکل ظاهری ایجاد نکند، ولی از نظر علم تغذیه تنها سیری شکم مهم نبوده بلکه سیری سلولی بسیار اهمیت دارد. فردی که سحری نمیخورد به بدن خود فشار بسیاری وارد میسازد که در نهایت علاوه بر سوءتغذیه، احتمال واکنش بدن برای مقابله با گرسنگی بسیار طولانی را به همراه دارد که این خود منجر به احتمال کاهش انرژی مورد نیاز میشود.
درستی میافزاید: این گونه افراد ممکن است دچال حالت چاقی ظاهری شوند و ضمن نخوردن سحری، مواد زائد حاصل از سوخت چربی در بدن جمع شده و باعث بروز حالت خستگی زیاد در انتهای روز میشود.
«حذف وعده سحری در عین حال سبب پایین افتادن قند خون در طول روز میشود که خود منجر به کاهش یادگیری، بیحوصلگی و خستگی میشود. بنابراین مصرف سحری در همه اوقات بسیار ضروری است.» این متخصص تغذیه با اشاره به این مطلب خاطرنشان میکند: در غذاها علاوه بر مواد سازنده بدن و مواد انرژیزا، مقادیری هم عناصر و همچنین ویتامینهای مختلف وجود دارند که جهت فعالیت مناسب و حفظ سلامت تکتک اندامهای بدن ضروری هستند که یک رژیم غذایی مناسب باید تمام این مواد را در حد کافی به بدن برساند.
وی میگوید: برای تامین نیازهای هر فرد بایستی مقداری از گروههای غذایی به طور روزانه دریافت شوند، اگر روزهداری در برخی افراد منجر به کاهش دریافت سبزیجات یا لبنیات شود یا منتهی به اضافه دریافت شیرینیها (زولبیا و بامیه) شود، تاثیر نامطلوبی بر وضع تغذیه فرد خواهد داشت. بنابراین صرف سحری مناسب و متعادل برای همه روزهداران بخصوص نوجوانان در حال رشد ضروری بوده و سحری باید شامل یک وعده غذای کامل برای هر فرد باشد، زیرا در طول روز بدن علاوه بر انرژی، به پروتئین، مواد معدنی و ویتامینها نیازمند است.
در روزهداری چربی میسوزانید یا پروتئین؟
بدن انسان علاوه بر نیاز به انرژی برای زنده ماندن و انجام فعالیتهای روزمره، به پروتئینها نیز برای سوخت سلولهای جدید نیاز دارد، اگر مقدار انرژی که از کربوهیدراتها (قند، شکر و نشاسته) و چربیها به بدن میرسد، کافی نباشد، بدن ناچار به سوزاندن پروتئینهای با ارزش بدن روی میآورد و به قول معروف گوشت بدن را میسوزاند، دکتر درستی با اشاره به این موضوع، یادآور میشود: افرادی که در اثر داشتن رژیمهای غذایی نادرست وزن زیادی را در مدتی کوتاه از دست میدهند، در واقع تا حدودی گوشتهای خود را از دست میدهند.
گفتنی است پروتئینی که در بدن از بین میرود ممکن است مدتها وقت و غذای مناسب لازم باشد تا بتواند دوباره جایگزین شود، به همین ترتیب اگر روزهداری برای کسانی منجر به سوخت شدید پروتئینهای بدن شود، لازم است رژیم غذایی این افراد به دقت مورد بازنگری و کنترل قرار بگیرد.
بخور و نخورهای سحری
اگر غذا بسیار آبکی باشد و نان در آن تیلیت شود و همچنین نوشیدن مایعات فراوان در طول غذاخوردن موجب کاهش دسترسی آنزیمهای گوارشی به غذاها میشود و برخی بیماریها و نارساییهای گوارشی را منجر میشود، دکتر درستی با اعلام این مطلب در ادامه میگوید: روزهداران باید توجه داشته باشند که مصرف ادویه فراوان علاوه بر ناراحتیهای دستگاه گوارش، به تشنگی در طول روز هم دامن میزند.
گفتنی است مصرف غذاهای سرخ کرده نظیرکوکوسبزی، کوکو سیبزمینی، کتلت و گوشتهای سرخ شده مثل کباب، جوجه کباب و ماهی نیز میتواند عوارض مشابهی را ایجاد کند.
وی مصرف سس مایونز، خامه، سوسیس و کالباس را در سحر نامناسب دانسته و میافزاید: این مواد غذایی باعث بروز ناراحتیهای گوارشی از قبیل «ترش کردن» میشوند.
این متخصص تغذیه خاطرنشان میکند: اگر قرار است در وعده سحر غذای پختنی مصرف شود باید به مقدار کم از آن غذا استفاده شود و بهتر است از نان، پنیر، سبزیجات و میوهجات هم استفاده کرد و برای پیشگیری از مسومیت غذایی، شایسته است غذای سحری زودتر تهیه شود و پس از کمی خنک شدن در یخچال قرار داده شود و هنگام سحر دوباره خوب گرم شود.
دکتر درستی در پایان تصریح میکند: اگر قرار است در وعده سحر از غذاهای پخته استفاده کرد، بهتر است سحری از غذاهای حاوی قندهای پیچیده مثل نان، سیبزمینی آبپز، ماکارونی و مقدار کمی برنج استفاده کرد. به عنوان نمونه در یک وعده سحری مناسب میتوان 8 تا 10 قاشق برنج دمپخت کمروغن، یک پیاله خورش قورمهسبزی که گوشت آن چربی کمی دارد و سبزی آن فقط تفت داده شده است استفاده کرد ولی باید توجه داشت که غذا نباید ترش باشد و بسیار مناسب است که همراه آن از سبزی خوردن استفاده کرد و در پایان یک پیاله ماست و در انتهای غذا یکی دو خرما، یک عدد میوه و نوشیدن آب کافی فراموش نشود.
تهیه وتنظیم : تنها